Het voedselbeleid kan als nieuw en systeembreed kader op haalbare en innovatieve wijze tegemoetkomen aan verschillende uitdagingen in ons voedselsysteem in het algemeen en de Vlaamse landbouw- en visserijsector in het bijzonder. Via een correcte oriëntering en een goed ontwerp moet het voedselbeleid vorm geven aan een adequaat, vooruitziend traject van duurzame ontwikkeling. Het voedselbeleid moet aan een systeem bouwen dat voldoende robuust is om de voedselzekerheid te waarborgen. Daar maakt een duurzame, performante Vlaamse landbouw- en visserijsector onontbeerlijk deel van uit. Een open en divers voedselsysteem dat rechtvaardig is en voortdurend ontwikkelt naar een hogere graad van integrale duurzaamheid biedt voor die robuustheid de beste waarborg.

Met een voedselbeleid kan langs diverse sporen gewerkt worden aan de realisatie van een duurzamer voedselsysteem: als katalysator voor innovatie, als hefboom voor beleidscoherentie, door een systeembrede aanpak van de duurzaamheidsuitdagingen en een versterkte transparantie.

Lees het advies Hapklare inzichten voor een Vlaams voedselbeleid

Een slim ontworpen en goed functionerend rampenfonds is een noodzakelijk risicobeheersinstrument binnen een robuust adaptatiebeleid. Het uitvoeringsbesluit van de Vlaamse Regering dat de erkenningscriteria voor natuurrampen verstrengt en objectiveert, is volgens de adviesraad een essentiële stap in de uitbouw van een nieuw palet aan risicobeheersinstrumenten. Niettemin vraagt de SALV duidelijkheid over het gehele adaptatiebeleid door middel van een sterk Vlaams Klimaatadaptatieplan en bijhorend monitoringssysteem. Zulk adaptatiebeleid moet de land- en tuinbouwers ondersteunen bij de omslag naar een bedrijfsvoering die de disruptieve effecten van de klimaatverandering maximaal opvangt. De maatregelen binnen dat beleid moeten correct inhaken op zowel de aanpassingscapaciteit van de sector als de snelheid en intensiteit van de klimaatverandering.

Lees het advies Rampenschade

De SALV waardeert dat het programmadecreet bij de begroting 2021 kostenefficiëntie toevoegt als leidend principe bij het bestedingskader van het Klimaatfonds (onder meer bij de cofinanciering van projecten die doelstellingen voor broeikasgasreductie en landgebruik vooropstellen). Het vooropgestelde bestedingskader lijkt echter geen rekening te houden met de maatschappelijke baten die koolstofvastlegging in landbouwbodems teweegbrengt. Zulke koolstofvastlegging is niet enkel kostenefficiënt, maar heeft onder meer een positieve invloed op de bodemwaterhuishouding. De SALV wil hierover verduidelijking.

Natuurpunt/BBL onthielden zich bij dit advies.

Lees het briefadvies Programmadecreet begroting 2021

De adviesraden vragen om een evaluatie van het gehele reactief beleid. In het kader van de klimaatverandering worden de beleidsopties om tegemoet te komen aan waterschaarste niet enkel vanuit een proactieve insteek maar ook vanuit reactief perspectief overwogen. De raden stellen vast dat de uitwerking van dit reactief beleid versnipperd gebeurt.

Lees het advies Onbevaarbare waterlopen

Zie ook: Landbouw en Milieu

Bij de uitwerking van het handelsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk vroeg de SALV om de Vlaamse land- en tuinbouwsector ‘top of mind’ te houden. De Vlaamse handel in agrovoedingsproducten genereert een aanzienlijk handelsoverschot met het VK – maar liefst €1,98 miljard in 2019. De raad vroeg de beleidsmakers dan ook om tijdens de onderhandelingen enkele algemene principes in acht te nemen en te streven naar een tijdig en volledig akkoord dat frictieloze agrohandel garandeert, een gelijk speelveld waarborgt, een geruisloze aansluiting op de transitieperiode mogelijk maakt, en interferentie van VK-onderhandelingen met derde handelsblokken afwendt. Deze algemene principes vormen de richtsnoeren waarop verdere specifieke en operationele aanbevelingen binnen het advies aansluiting vinden.

Lees het advies Wrijvingsloze agrohandel post-brexit

Voor de SALV vertrekt de korte keten vanuit de land- of tuinbouwer zelf. Dat de boer grotendeels zelf zijn prijs kan bepalen en een groter deel van de marge naar het eigen bedrijf kan halen, zijn de wezenlijke kenmerken van de korte keten. Dit kan bijdragen aan de veerkracht en financiële draagkracht van een land- of tuinbouwbedrijf. De rechtstreekse band tussen producent en consument kan ook de voedselgeletterdheid bij de consument helpen stimuleren. Vanuit de kennisnota verdienmodellen kan duidelijk gemaakt worden dat een brede waaier aan land- en tuinbouwbedrijven een kleiner of groter aandeel van hun afzet via de korte keten kan realiseren. Tegelijk is het zo dat de korte keten niet voor elke boer is weggelegd. Niet elke locatie of elke deelsector leent zich even goed tot korteketenverkoop. Niet elke boer kan of wil er vanuit de eigen bedrijfssituatie mee aan de slag gaan. De SALV vraagt onder meer een coherent beleid rond korte keten dat afgestemd is tussen alle overheidsniveaus en beleidsdomeinen, een duidelijk overlegplatform, een diepgaander onderwijs- en adviesaanbod en een stimulans voor kansrijke innovaties.

Natuurpunt/Bond Beter Leefmilieu onthielden zich bij dit advies.

Lees het advies De korte keten. Vormen, kansen, en uitdagingen

De Europese beleidsagenda zet in op drie strategieën om de positie van de land- en tuinbouwer in de keten te versterken. Markt- en prijstransparantie is daar één van. De SALV waardeert de doelstelling van de Vlaamse Regering om met haar besluit de verzameling van markt- en prijsgegevens te schragen en zich zo in te schrijven in dit deel van de Europese agenda. Markt- en prijstransparantie draagt bij aan beter onderbouwde keuzes, een verhoogd vertrouwen tussen marktspelers, meer evenwichtige onderhandelingsposities, de detectie van oneerlijke handelspraktijken en de opbouw van marktkennis. Zo komt dit initiatief ten goede aan een brede waaier van zowel land- en tuinbouwbedrijven als van kleine marktdeelnemers in de keten. De SALV belicht wel enkele aandachtspunten bij het besluit van de Vlaamse Regering. Zo moet onder andere vermeden worden dat inspanningen voor meer transparantie indruisen tegen de doelstelling om de positie van de land- en tuinbouwers en kleine marktdeelnemers te versterken.

Lees het advies Markt en prijstransparantie

Meer duidelijkheid voor de Limburgse landbouwers. Die vraag stond centraal in zowel het advies over de alternatievenonderzoeksnota als in dat over de tussennota. De doelstellingen voor, noch de effecten op de landbouwbedrijven in de regio waar de mobiliteitsoplossing voor de noord-zuidwegverbinding (N74) vorm zal krijgen, zijn voldoende concreet. Voor de SALV ontbreken in de alternatievenonderzoeksnota een vooronderzoek onder vorm van een landbouwimpactstudie (LIS) in de eerste fase en een volwaardig landbouweffectenrapport (LER) in de tweede fase. Ook moet zo vroeg mogelijk zicht geboden kunnen worden op de (in)directe effecten van de toekomstige natuurontwikkelingen (inclusief de groenblauwe netwerken) en hun inpassing in bredere doelstellingenkaders. Naar aanleiding van de tussennota stelt de SALV vast dat er voldoende opportuniteit ontstaat om de resterende alternatieven te onderwerpen aan een diepgaand thematisch onderzoek, waaronder een LER. In een minderheidsstandpunt bij het advies over de alternatievenonderzoeksnota oordelen Natuurpunt/Bond Beter Leefmilieu dat het huidige onderzoeksopzet te gepasten tijde die duidelijkheid zal creëren. Bij het advies over de tussennota onthielden deze organisaties zich.

Lees het advies Complex project Noord-Zuidverbinding Limburg

Lees het advies Complex project Noord-Zuidverbinding Limburg: tussennota

De muskusrat kan nog steeds veel overlast in Vlaanderen veroorzaken. Hoewel de populatie op lange termijn sterk is afgenomen, blijft een volgehouden inspanning onontbeerlijk om de muskusrat in Vlaanderen effectief te bestrijden. De bestrijding van de muskusrat noodzaakt een consequente inzet van voldoende personeel en middelen door de betrokken besturen en instellingen, aldus de adviesraden. Het is ook raadzaam om alle bestrijders goed op te leiden en te begeleiden, onder de vorm van een laagdrempelig leertraject in de praktijk. Een verplicht digitaal registratiesysteem van vangsten en bijvangsten en een lijst van toegestane vangtuigen moeten bijdragen aan een effectieve en efficiënte bestrijding, met zo weinig mogelijk bijvangsten. Wat de organisatie van de bestrijding betreft, wijzen de raden op de meerwaarde van wisselwerking met lokale stakeholders en stellen ze vast dat de openbare besturen polders en wateringen veelal over het hoofd worden gezien.

Lees het advies Beheerregeling muskusrat

Het is volgens de raden een goede zaak dat de organisatie van de droogtecommissie voortaan deel uitmaakt van de opdrachten van de Coördinatiecommissie Integraal Waterbeleid (CIW). Naast de verbrede samenstelling van de CIW, menen de adviesraden dat de succesvolle ontwikkeling van CIW 2.0 noodzakelijk is voor een betere werking. CIW 2.0 is het interne vernieuwingsproces van de coördinatiecommissie die de klemtoon legt op projectgerichte werking en een verbeterd stakeholderoverleg. In dit verband vragen de raden om een evaluatie van de verbeteringen aan de structuur en werking in te plannen. In het kader van dat vernieuwingsproces bekijken de raden en het CIW hoe de onderlinge wisselwerking kan geoptimaliseerd worden.

Lees het briefadvies CIW besluit

De raden menen dat het besluit een vooruitgang inhoudt inzake digitalisering, éénvormigheid en praktische werkbaarheid. De raden wijzen wel op een aantal problemen. Zo vragen de raden in het kader van onttrekkingen voor een performant (digitaal) systeem en een goede opvolging door de waterbeheerders. Ze stellen vast dat de uitwerking van het reactieve beleid versnipperd gebeurt en vragen daarom een evaluatie ervan in 2022. Wie welke bevoegdheid moet krijgen in dat reactieve beleid, daarover zijn beide raden verdeeld. De meningen zijn ook verdeeld over de vraag of er een voorafgaande toestemming noodzakelijk is voor de onttrekking van water uit onbevaarbare waterlopen, dan wel een loutere melding volstaat.

Lees het advies Besluit onbevaarbare waterlopen

Het actieplan kan volgens de raden toewerken naar een duurzamer beheer van voedselverlies en biomassa(rest)stromen. Het plan wil drie biomassastromen meer circulair krijgen: 1. Voedselverlies en voedselreststromen van producent tot consument, 2. Biomassa(rest)stromen uit groen-, natuur-, bos- en landschapsbeheer, 3. Houtafval van industrie en huishoudens. Dit wil men bereiken door binnen elk van deze kringlopen in te zetten op meer preventie en minder verlies, beter sorteren en inzamelen en meer hoogwaardige valorisatie. De raden vinden het hierbij van belang een langetermijnpad voor ogen te houden voor het zo beperkt en zo hoogwaardig mogelijk inzetten van biomassa. Zij uiten hierbij aandachtspunten omtrent onder andere de klemtoon op preventie, biodiversiteit en de natuurreflex, de begrippen en definities over voedselverlies in Europa en Vlaanderen, een verhoogde nutriëntencirculariteit, de stimulans voor boerderijcompostering en de koppeling met het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 2021-2027. Over dit laatste thema geraakten de raadsorganisaties het niet eens.

Lees het advies Actieplan Voedselverlies en Biomassa(rest)stromen

Alba Alonso Adame liep van mei tot oktober 2020 stage bij het SALV-secretariaat en nam daarbij het thema beheerovereenkomsten soortenbescherming onder de loep. Zij zocht naar sterktes en verbeterpunten van de huidige beheerovereenkomsten. Dat deed ze samen met de belanghebbenden van de SALV en betrokken organisaties. Zij bracht hiervoor verschillende terreinbezoeken, nam tientallen interviews af met belanghebbenden en organiseerde een druk bijgewoonde online-workshop . Haar werk resulteerde in een rapport met vele suggesties voor next level beheerovereenkomsten. Zo wordt de effectiviteit van maatregelen voor soortenbescherming best op collectief niveau geëvalueerd, schuilen er kansen in synergiën met andere beleidsinstrumenten en de algemene milieuwetgeving, en tussen generieke en gerichte beheerovereenkomsten, kan de belangstelling voor beheerovereenkomsten verhogen door meer maatwerk in de uitvoering en het vergoedingensysteem en bieden samenwerkingsverbanden tussen landbouwers ook heel wat perspectieven. Om deze en andere opportuniteiten in de praktijk te kunnen brengen, is het van belang om landbouwers actief te betrekken bij de opmaak, de monitoring en de evaluatie van beheerovereenkomsten. De bevindingen uit het rapport binden de SALV niet.

Lees het stageverslag Beheerovereenkomsten soortenbescherming in de Vlaamse land- en tuinbouw

De SALV benadrukte het grote belang van een duurzaam akkoord met het Verenigd Koninkrijk voor de Vlaamse visserijsector. Het behoud van de toegang tot de Britse wateren en de toekenning van vangstrechten, de bewaring en bewaking van een gelijk speelveld tussen de EU en het VK, alsook tussen de lidstaten onderling, en de beperking van administratie en wachttijden bij douane- en voedselveiligheidscontroles vormden de kern van het advies. De SALV vroeg de Vlaamse beleidsmakers om dit op Europees niveau te bepleiten. Het grote aandeel vis dat afkomstig is uit Britse wateren of tot België geraakt via het VK maakt dat een goed akkoord cruciaal is voor de economische leefbaarheid en werkgelegenheid binnen zowel de zee- als de landzijde van de sector.

Een delegatie van de TWV en het SALV-secretariaat overhandigde het advies aan minister Hilde Crevits.

Lees het advies Duurzaam akkoord Vlaamse visserij post-brexit

De mogelijkheden tot partnerschappen binnen de brede mariene voedselproductieketen moeten aantoonbaar gemaakt worden en de ruimtelijke inplanting van Zeeboerderij Westdiep heroverwogen. Dat vroeg de SALV naar aanleiding van de publieke consultatie over de (milieu)vergunningsaanvraag die Colruyt Group indiende om een zeeboerderij te mogen bouwen en exploiteren met mossel-, oester- en zeewierkweek in het Belgisch deel van de Noordzee. De SALV meent immers dat het voorgestelde project de gevolgen voor de kustvisserij en de Natura 2000-gebieden onderschat en niet duidelijk is hoe partnerschappen met andere sleutelactoren binnen de mariene voedselproductieketen vorm zullen krijgen

Lees het briefadvies Zeeboerderij Westdiep

De strategische verankering van de visserijsector in Vlaanderen moet volgens de SALV de rode draad vormen in het relanceplan voor de visserij. De ingeslagen weg van vernieuwing en verduurzaming in de sector mag door Covid-19 niet teniet gedaan worden. De raad biedt aan de Vlaamse en federale beleidsmakers enkele contouren van relance aan. Daarbij apprecieert de SALV de initiatieven opgezet binnen het crisismanagement, maar ontwaart de raad ook leereffecten. Zo is er nood aan adequate afstemming en infodoorstroming doorheen de hele keten bij de uitrol van crisis(steun)maatregelen). De mogelijkheden dienen onderzocht te worden om specifieke middelen voor crisissteun te reserveren. Tot slot zouden middelen uit het EU-herstelfonds ook aangewend moeten kunnen worden om een duurzame relance van de Vlaamse visserijsector mogelijk te maken.

Lees het briefadvies Contouren van relance voor de Vlaamse visserijsector

De SALV vraagt via enkele verbetervoorstellen van de bestaande handhavingsprocedures om een toegespitst controlekader voor onze Vlaamse visserijsector nu en in de toekomst te vrijwaren. De opvolger van het convenant ‘Visserij verduurzaamt’ biedt daarbij kansen om de duurzaamheidsinspanningen voor het toegespitste controlekader in een stappenplan/actieplan te gieten en als troef van de visserijketen onder de aandacht te brengen.

Een toegespitst handhavingsbeleid is belangrijk voor de Vlaamse visserijsector. De sector is immers in vele visgebieden actief. Die ruimtelijk verspreide activiteit is de kern van zijn veerkracht en weerbaarheid. Aangezien onze vissersvaartuigen vaak in buitenlandse havens aanlanden, is een vlot transport van de vis tot de Vlaamse visveilingen noodzakelijk. Het handhavingsbeleid bepaalt in sterke mate de mogelijkheden voor zo’n transport. Zo is het cruciaal dat de definitieve weging en sortering volgens grootteklasse van de vis kan gebeuren op de vloer van de Vlaamse visveilingen en dus na transport vanuit het buitenland. Een eenzijdige aanscherping in de uitvoering van de bestaande controleverordening door sommige lidstaten, alsook de Europese herziening van deze verordening zetten een vlot vistransport tot de Vlaamse visveilingen steeds meer op de helling. De SALV reikt aanbevelingen aan om het controlekader te optimaliseren en te vrijwaren. Natuurpunt/Bond Beter Leefmilieu heeft zich bij de opmaak en de goedkeuring van het advies onthouden

Lees het advies Een toegespitst controlekader: noodzaak voor de Vlaamse visserijsector

De SALV anticipeerde met een ‘tussenadvies’ op de volgende fases van de bouw van de nieuwe sluis in Zeebrugge. De raad omschreef enkele technische bezorgdheden van de visserijcluster en de visveiling die in de haven van Zeebrugge gehuisvest zijn. De voornaamste bekommernissen vormen de risico’s op deining van aangemeerde vissersvaartuigen door golfslag, mogelijke stabiliteitsproblemen van kades en gebouwen bij de uitvoering van de werken en de bereikbaarheid van de vismijnsite tijdens de werken. Voor de omliggende landbouwactiviteiten is het volgens de raad van belang dat de bouw en exploitatie van de nieuwe sluis de effecten van de klimaatverandering niet verder aanscherpt als gevolg van wijzigingen in de waterhuishouding.

Lees het advies Nieuwe zeesluis Zeebrugge. Aandachtspunten voor de volgende fases