Op 22 september 2023 organiseerde de SALV een toekomstdialoog: denk mee na over landbouw en economie. Onder de opname van de presentatie van het advies en het paneldebat lees je een verslag van het event.
De inkomensvorming in de landbouwsector moet versterkt worden door de werking van landbouwmarkten te verbeteren en er zo voor te zorgen dat verdere duurzaamheidsambities kunnen waargemaakt worden. Dat is de gemeenschappelijke conclusie van de panelleden – BVLE-UGent, ILVO, Departement Landbouw en Visserij, Boerenbond, Rikolto – die op 22 september 2023 reflecteerden over het eerder uitgebrachte SALV-advies met beleidsaanbevelingen voor een actiever en breder socio-economisch beleid rond landbouw. Om de duurzaamheidsambities rond land- en tuinbouw op het vlak van milieu, klimaat, biodiversiteit, dierenwelzijn … waar te maken, moet tezelfdertijd aandacht gaan naar de economische dimensie van duurzaamheid, en dus naar de verbetering van de inkomensvorming van land- en tuinbouwers. De panelleden stelden bovendien vast dat de wereld op geopolitiek vlak geëvolueerd is naar een multipolair systeem met verschillende machtsblokken. In zo'n constellatie neemt de aandacht toe voor het vermijden van risicovolle afhankelijkheden voor kritische grondstoffen van andere regio’s zonder daarbij de voordelen van handelsrelaties op de helling te plaatsen. Met zo'n bril van ‘open strategische autonomie’ moet het beleid ook naar landbouw en voedselvoorziening kijken.
Ondanks uiteenlopende economische denkrichtingen – ‘prijzen vallen niet te wijzigen en moeten een signaal geven aan producenten’ tot ‘de markt werkt op vandaag niet, want de overheid moet bijpassen met ondersteuning’ – waren de panelleden het erover eens dat de inkomensvorming in de landbouwsector beter kan door verder te timmeren aan de drieledige strategie van de Europese Unie om de positie van de landbouwer in de keten te verbeteren. Deze strategie bestaat uit eerlijk handelsgedrag bevorderen door oneerlijke handelspraktijken te bannen, de ongelijke toegang tot marktinformatie tegengaan met markt- en prijstransparantie en sterker in de markt staan en tot onderhandelde afspraken komen via samenwerking in producentenorganisaties (land- en tuinbouwers onderling) en brancheorganisaties (primaire productie met overige ketenschakels). De verschillende componenten van deze strategie zijn ook in Vlaanderen en België uitgewerkt, maar moeten verder versterkt worden. Momenteel werken deze pijlers nog te veel als drie los van elkaar draaiende wielen in plaats van goed geoliede tandraderen die elkaars werking versterken. Het SALV-advies biedt waardevolle aanbevelingen om die wederzijdse versterking te bekomen:
- bouw een permanent en up-to-date opvolgingsinstrument uit van prijzen en marges in de keten. Dit kan het interprofessionele overleg binnen brancheorganisaties ondersteunen om tot onderhandelde afspraken te komen. De SALV vraagt de Vlaamse en federale overheden om hier samen werk van te maken.
- ruggensteun deze afspraken binnen de keten door ze wettelijk bindend te maken. Hier werd tijdens het paneldebat de vergelijking gemaakt met de werking van het sociaal overleg.
- faciliteer nieuwe mogelijkheden binnen het mededingingskader voor samenwerking rond duurzaamheidsinitiatieven zoals momenteel wordt voorbereid binnen de Vlaamse voedselstrategie. Het federale mededingingsbeleid moet de nodige richting, rechtszekerheid en voedingsbodem bieden voor zulke initiatieven.
- ook op het vlak van het internationale agrohandelsverkeer is het belangrijk dat de normen en standaarden die we stellen aan onze eigen voedselproductie ook gelden voor de producten die we invoeren. Enkel zo kan een eerlijk competitief agrohandelskader gecreëerd worden. Breng als Vlaamse en federale overheden deze boodschap naar het Europese niveau en waak mee over de handhaving ervan.
Dit advies en deze toekomstdialoog moeten gezien worden als een eerste verdieping en concretisering van de kansen die de SALV in zijn Visienota rond de socio-economische uitdaging formuleerde. De adviesraad gaat binnen zijn werking rond landbouw en economie verder aan de slag met de bevindingen uit het paneldebat en kijkt onder meer naar de mogelijkheden die het Europees Voorzitterschap van de eerste jaarhelft van 2024 daarvoor biedt.