De verschillende overheden moeten dringend werk maken van een beter, beschermend beleid ten aanzien van landbouwgronden en -infrastructuur. Nieuwe instrumenten moeten een halt toeroepen aan de stille teloorgang van het landbouwareaal door verpaarding en vertuining en het ongebreidelde verlies van agrarisch bestemde sites voor andere functies, zoals wonen. Dat zijn de slotconclusies van het netwerkevent dat de SALV op 23 juni 2023 heeft georganiseerd op de campus van de KOGEKA landbouwschool in Geel.
Het evenement draaide om de kansen die agrarische herontwikkeling kan bieden om de ruimtelijke uitdagingen aan te pakken. In de voormiddag bezochten we drie land- en tuinbouwbedrijven rond Geel. Landbouwer Tuur Van Geel van plukboerderij Het Mosterdzaadje, varkenshouder en akkerbouwer Peter Keysers, en Tuur Vandeweyer en Stephanie Van Hove van het natuurinclusief vleesveebedrijf Trezemieke deelden hun ervaringen en getuigden ze over de kansen en knelpunten om landbouwgronden en -gebouwen in landbouwgebruik te houden via agrarische herontwikkeling. Marlies Caeyers (Provincie Antwerpen) illustreerde telkens het potentieel van het Landbouwkompas als tool om agrarische herontwikkeling als overheid te onderbouwen.
Anna Verhoeve, ILVO: “De zaak van de landbouwgrond is de grond van de zaak.”
In de namiddag zetten experten de nood aan een structureel beleid voor agrarische herontwikkeling in de verf. Anna Verhoeve (ILVO) verwoordde het probleem in één zin: “de zaak van de landbouwgrond is de grond van de zaak”. Zo is in de provincie Antwerpen om en bij 30% van het agrarisch gebied niet in landbouwgebruik. In sommige Vlaamse gemeenten loopt dit op tot boven de 50%. Kris Van Nieuwenhove (Provincie Antwerpen) presenteerde drie instrumenten om structureel beleid rond agrarische herontwikkeling vorm te geven. Tristan Claus (KULeuven) toonde aan dat het beleid in het verleden allerminst standvastig was om landbouwfuncties en open ruimte te vrijwaren.
Enkele vertegenwoordigers van de SALV, Lode Ceyssens (Boerenbond), Erik Grietens (BBL), Bram Van Hecke (Groene Kring) gingen daarover in debat met Griet Celen (VLM) en Anna Verhoeve (ILVO). Pistes als beperkingen op zonevreemd ruimtegebruik, beleid rond sloop, fiscale stimuli, voorkooprechten ter vrijwaring van landbouwfuncties in daartoe bestemde gebieden, het concept van de ‘plattelandswoning’ en ervaringen met beleidsinstrumenten uit het buitenland kwamen aan bod.
Jo Brouns, minister van Landbouw: "We moeten durven nadenken over beperkingen aan het gebruik van gronden."
Minister van Landbouw Jo Brouns vatte het SALV-event 2023 goed samen: “landbouwgrond mag niet als restruimte worden beschouwd en moet maximaal ten dienste staan van voedselproductie. Ontwikkelingen in het buitengebied mogen niet ten koste gaan van de ontwikkelingsmogelijkheden van landbouw. We moeten durven nadenken over beperkingen aan het gebruik van gronden.” Deze conclusie resoneert de aanbeveling uit de Visienota van de SALV om een coherent beschermend ruimtelijk beleid vorm te geven, met als uitgangspunt de herwaardering van voedselproductie en de andere ecosysteemdiensten die landbouw levert.
